Şifreleme ödeme kanalı: Geleneksel ödemenin süper iletkeni

2025 yılı itibarıyla, blok zinciri, geleneksel finansal sisteme paralel bir finansal ödeme ekosistemi oluşturmaya başlamıştır. Şifreleme ödeme kanalları, 200 milyar stabil coin hacmini ve 2024 yılında 5.62 trilyon dolar stabil coin işlem hacmini taşımaktadır. Bu veri, Visa'nın düzeltilmiş istatistiklerinden gelmektedir ve ödemenin kendisinin gerçek durumuna daha yakındır; Mastercard'ın yıllık işlem hacmine neredeyse ulaşmıştır.

Şifreleme ödemelerin yaygınlaşması ve büyük çapta benimsenmesi tartışmasız bir gerçek haline geldi, özellikle de Stripe'ın stabilcoin hizmet sağlayıcısı Bridge'i satın almasıyla temsil ediliyor. Stripe CEO'sunun da dediği gibi, şifreleme ödeme kanalları ödemenin süper iletkenleridir. Bunlar, paralel finansal sistemin temelini oluşturur, daha hızlı işlem süreleri, daha düşük maliyetler ve sınır ötesi kesintisiz operasyon yeteneği sağlar. Bu fikir on yıl sürdü olgunlaşması, ancak bugün yüzlerce şirketin bunu gerçeğe dönüştürmek için çaba gösterdiğini görüyoruz. Önümüzdeki on yılda, şifreleme kanalları finansal yeniliğin merkezi haline gelecek ve küresel ekonomik büyümeyi teşvik edecek.

Çözülmesi gereken birçok sorun var, örneğin:

• 16 trilyon dolarlık ticaret piyasası
• 89 trilyon dolarlık ticaret finansmanı
• 4 trilyon dolar değerinde para transferi ön ödemesi
• Uluslararası transferlerin ortalama ücreti %7 civarında
• 3-5 iş günü içinde hesaba geçme süresi
• 14 milyar nüfusun banka hesabı yok

Bu makale, geleneksel ödeme perspektifinden yola çıkarak, blok zincirine dayalı şifreleme ödeme yollarının geleneksel ödeme yollarına nasıl fayda sağladığını kapsamlı bir şekilde tartışacak ve birden fazla gerçek uygulama senaryosu ile geleceğe dair tahminler sunacaktır.

Bir, Mevcut Ödeme Kanalları

Şifreleme kanalının önemini anlamak için öncelikle mevcut ödeme kanallarının temel kavramlarını ve bunların çalıştığı karmaşık piyasa yapısını ve sistem mimarisini anlamak gerekmektedir.

1.1 Kart Organizasyonu Ağı

Kredi kartı organizasyon ağının topolojisi karmaşık olsa da, son 70 yıldır kredi kartı işlemlerinin ana katılımcıları değişmemiştir. Esasen, kredi kartı ödemeleri dört ana katılımcıyı içerir:

1. Tüccar
2. Kart sahibi
3. Kartı Veren Banka
4. Tahsilat Bankası

Kredi kartı veya banka kartı, émetti banka veya émetti kurum tarafından müşterilere sağlanarak işlemleri yetkilendirir. İşlem talebi yapıldığında, émetti banka, kart sahibinin hesap bakiyesi, kullanılabilir kredi limiti ve diğer faktörleri kontrol ederek onay verip vermemeye karar verir. Kredi kartı esasen émetti kurumun fonlarını borç alırken, banka kartı doğrudan kullanıcının hesabından para transferi yapar.

Eğer bir satıcı kredi kartı ödemelerini kabul etmek istiyorsa, bir tahsilat kuruluşuna (banka, ödeme işlemcisi, ağ geçidi veya bağımsız satış organizasyonu olabilir) ihtiyaç duyar; bu kuruluş, kredi kartı organizasyonları ağının yetkili bir üyesidir. Tahsilat kuruluşu terimi, satıcı adına ödeme alması ve bu fonların satıcı hesabına ulaşmasını sağlaması rolünden kaynaklanmaktadır.

Kredi kartı organizasyon ağı, kredi kartı ödemeleri için bir kanal ve kurallar sağlar. Bunlar, acquirer kurumları ile issuing bankaları birbirine bağlar, takas işlevleri sunar, katılım kurallarını belirler ve işlem ücretlerini belirler. ISO 8583, kredi kartı ödeme bilgilerini (örneğin, yetkilendirme, uzlaşma, geri ödeme) ağ katılımcıları arasında nasıl oluşturulup değiştirileceğini tanımlayan ana uluslararası standarttır. Ağ ortamında, issuing kurumlar ve acquirer kurumlar, dağıtıcıları gibi davranır - issuing kurumlar, daha fazla kartı kullanıcılara ulaştırmaktan sorumlu iken, acquirer kurumlar mümkün olduğunca çok sayıda kart terminali ve ödeme geçidini satıcılara ulaştırmaktan sorumludur, böylece kredi kartı ödemelerini kabul edebilirler.

Ayrıca, kredi kartı organizasyon network'lerinin iki türü vardır: "açık döngü" ve "kapalı döngü". Visa ve Mastercard gibi açık döngü network'leri birçok tarafı içerir: ihraç eden banka, tahsil eden banka ve kredi kartı organizasyon network'ü kendisi. Kredi kartı organizasyon network'ü iletişimi ve işlem yönlendirmesini kolaylaştırır, ancak daha çok bir pazar gibi çalışır; finansal kuruluşların kredi kartı çıkarması ve müşteri hesaplarını yönetmesi üzerine dayanır. Sadece bankaların açık döngü network'leri için kredi kartı çıkarmasına izin verilir. Her bir banka kartı veya kredi kartının bir banka tanımlama kodu (BIN) vardır, bu kod bir işlem platformu tarafından bankaya sağlanır, ve PayFacs gibi banka dışı varlıkların kredi kartı çıkarması veya işlemleri işlemesi için "BIN sponsoru" gereklidir.

Buna karşılık, American Express gibi kapalı döngü sistemleri kendi kendine yeterlidir ve bir şirket, işlem sürecinin tüm yönlerini yönetir - genellikle kendi kartlarını çıkarır, kendi bankalarıdır ve kendi satıcı kabul hizmetlerini sunar. Genel olarak, kapalı döngü sistemlerinin daha fazla kontrol ve daha iyi kâr sağladığı düşünülmektedir, ancak bunun bedeli, satıcı kabulünün daha sınırlı olmasıdır. Öte yandan, açık döngü sistemleri daha geniş bir benimseme sunar, ancak bunun bedeli, katılımcıların kontrolü ve gelir paylaşımıdır.

Ödeme ekonomisi son derece karmaşıktır ve ağda çok katmanlı ücretler bulunmaktadır. Değişim ücreti, kart çıkaran bankanın müşterilerine erişim sağlamak için aldığı ödeme ücretlerinin bir parçasıdır. Teknik olarak, tahsilat bankası doğrudan değişim ücretini ödesede, maliyet genellikle satıcılara aktarılır. Kart organizasyonları ağı genellikle değişim ücretlerini belirler ve bu ücretler genellikle toplam ödeme maliyetinin büyük bir kısmını oluşturur. Bu ücretler farklı bölgelerde ve işlem türlerinde büyük farklılıklar göstermektedir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde, tüketici kredi kartı ücretleri yaklaşık %1.2 ile %3 arasında değişirken, Avrupa Birliği'nde üst sınır %0.3'tür. Ayrıca, kart grubu ücreti de kart organizasyonları ağı tarafından belirlenir ve bu, ağın tahsilat kurumları ile kart çıkaran bankalar arasında bağlantı kurması ve işlemlerin ve fon akışının doğru yönlendirilmesini sağlamak için "kanal" olarak işlev görmesi için tazminat olarak kullanılır. Tahsilat kurumuna ödenmesi gereken bir de uzlaşma ücreti bulunmaktadır ve bu genellikle işlem uzlaşma tutarının veya işlem hacminin yüzdesidir.

Bunlar değer zincirindeki en önemli paydaşlar olsa da, gerçek durum günümüz pazar yapısının pratikte çok daha karmaşık olduğudur.

Yukarıdaki bağlantıda, birkaç önemli katılımcı daha var:

Ödeme ağ geçidi, ödeme bilgilerini şifreleyerek iletir, ödeme işlemcileri ve tahsilat kuruluşları ile yetkilendirme için bağlantı kurar ve işletmelere işlemin onaylandığını veya reddedildiğini anlık olarak iletir.

Ödeme işleme şirketi, tahsilat bankası adına ödemeleri işler. İşlem detaylarını ağ geçidinden tahsilat bankasına iletir ve ardından tahsilat bankası, yetkilendirme almak için kart organizasyonu ağı üzerinden ihraç bankasıyla iletişim kurar. Ödeme işleme şirketi, yetkilendirme yanıtını alır ve işlemi tamamlamak için bunu ağ geçidine gönderir. Ayrıca, fonların gerçek anlamda satıcı banka hesabına girdiği süreci, yani uzlaşmayı da işler. Genellikle, işletmeler, yetkilendirilmiş işlemlerin bir partisini ödeme işleme şirketine gönderir ve ödeme işleme şirketi bu işlemleri, ihraç bankasından satıcı hesabına fon transferini başlatmak için tahsilat bankasına sunar.

Ödeme hizmet sağlayıcıları veya ödeme hizmeti sağlayıcıları, 2010 civarında PayPal ve Square tarafından ilk kez tanıtılan, ticaret yapanlar ile tahsilat bankaları arasında küçük bir ödeme işleme şirketi gibi işlev gören kuruluşlardır. Birçok küçük işletmeyi sistemine dahil ederek, ekonomik büyüklük elde etmek amacıyla bir toplama merkezi olarak etkili bir şekilde hareket eder ve fon akışını yöneterek, işlemleri işleyerek ve ödemelerin güvenliğini sağlayarak operasyonları basitleştirir. PayFacs, kart organizasyon ağlarının doğrudan tüccar kimliğine sahiptir ve işbirliği yaptığı tüccarların işe alım, uyum (örneğin kara para aklama yasaları) ve sigorta gibi sorumluluklarını üstlenir.

Düzenleme platformu, satıcıların ödeme süreçlerini basitleştiren ve optimize eden bir ara katman teknoloji katmanıdır. Tek bir API aracılığıyla birden fazla işlemci, geçit ve tahsilat kurumuna bağlanarak, konum veya maliyet gibi faktörlere göre ödemeleri yönlendirerek işlem başarı oranını artırır, maliyetleri düşürür ve performansı yükseltir.

1.2 otomatik likidasyon merkezi

Otomatik Temizlik Merkezi (ACH), Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük ödeme ağlarından biridir ve aslında onu kullanan bankalar tarafından sahiplenilmektedir. 1970'lerin başında kurulmuştur, ancak gerçek anlamda popülerlik kazanmaya, Amerika hükümetinin sosyal güvenlik ödemelerini göndermeye başlamasıyla birlikte, ülke genelindeki bankaların bu ağa katılmasını teşvik etmesiyle başlamıştır. Günümüzde, bordro işleme, fatura ödemeleri ve B2B işlemleri için yaygın olarak kullanılmaktadır.

ACH işlemlerinin temelinde iki ana tür vardır: havale ve çekim. Kullanıcılar maaş aldıklarında veya banka hesaplarını kullanarak çevrimiçi fatura ödediklerinde, ACH ağını kullanıyorlar. Bu süreçte birçok katılımcı yer alır: ödemeyi başlatan şirket veya birey (başlatıcı), onların bankası (ODFI), alıcı banka (RDFI) ve tüm bu işlemleri yöneten operatör. ACH sürecinde, başlatıcı işlemi ODFI'ye sunar, ardından ODFI işlemi ACH operatörüne gönderir ve ACH operatörü işlemi RDFI'ye aktarır. Günün sonunda operatör, üye bankaları için net uzlaşma toplamını hesaplar (gerçek uzlaşmayı yönetmekten sorumlu olan Fed'dir).

ACH ile ilgili en önemli konulardan biri, riskleri nasıl yönettiğidir. Bir şirket ACH ödemesi başlattığında, bankası (ODFI) her şeyin yasal olduğundan emin olmaktan sorumludur. Bu, özellikle para çekme işlemleri için önemlidir - birinin izinsiz olarak bankanızın hesap bilgilerini kullandığını hayal edin. Bu tür durumların önlenmesi için, düzenlemeler hesap özeti alındıktan sonra 60 gün içinde itirazda bulunmaya izin vermektedir ve PayPal gibi şirketler, hesap sahipliğini doğrulamak için küçük test ödemeleri yapmak gibi akıllıca doğrulama yöntemleri geliştirmiştir.

ACH sistemi, modern ihtiyaçları karşılamak için sürekli çaba gösterdi. 2015 yılında, ödemeleri daha hızlı işlemek için "aynı gün ACH" hizmetini başlattılar. Ancak, hala gerçek zamanlı transfer yerine toplu işleme dayanmakta ve sınırlamaları bulunmaktadır. Örneğin, kullanıcılar tek bir işlemde 25.000 dolardan fazla gönderemez ve uluslararası ödemeler için uygun değildir.

1.3 Havale

Havale, yüksek değerli ödeme işlemlerinin merkezidir; ABD'nin iki ana sistemi Fedwire ve CHIPS'tir. Bu sistemler, hemen tasfiye edilmesi gereken, zaman açısından acil ve güvenli ödemeleri işler; örneğin, menkul kıymet ticareti, büyük ticari işlemler ve gayrimenkul alımları. İşlem gerçekleştirildiğinde, havale genellikle geri alınamaz ve alıcının onayı olmadan iptal edilemez veya geri alınamaz. Toplu işleme işlemlerinin yapıldığı geleneksel ödeme ağlarından farklı olarak, modern havale sistemleri gerçek zamanlı tam tasfiye sistemini (RTGS) kullanır; bu, her bir işlemin gerçekleştiği anda ayrı ayrı tasfiye edildiği anlamına gelir. Bu, sistemin her gün yüz milyarlarca doları işlemesi gerektiği için önemli bir özelliktir; geleneksel net tasfiye yöntemleriyle bankaların kapanma riski çok yüksektir.

Fedwire, katılımcı finansal kurumların aynı gün para transferlerini göndermesine ve almasına olanak tanıyan bir RTGS sistemidir. Bir işletme havale başlattığında, bankası talebi doğrular, hesaptan para keser ve Fedwire'a mesaj gönderir. Ardından, Federal Reserve Bank, gönderici bankanın hesabından hemen para keser ve alıcı bankanın hesabına kaydeder, sonrasında alıcı banka nihai alıcının hesabına kaydeder. Sistem, çalışma günlerinde bir önceki gün akşam 9'dan, ABD Doğu Zamanı akşam 7'ye kadar çalışmakta olup, hafta sonları ve federal tatillerde kapalıdır.

CHIPS, büyük Amerikan bankaları tarafından bir clearing house aracılığıyla sahip olunan, özel sektör için bir alternatif olup, daha küçük bir ölçeğe sahip ve yalnızca birkaç büyük bankaya hizmet vermektedir. Fedwire'ın RTGS yönteminin aksine, CHIPS bir netleştirme sistemidir, bu da aynı taraflar arasında birden fazla ödemenin birleştirilmesine olanak tanır. Örneğin, Alice, Bob'a 10 milyon dolar göndermek isterken, Bob da Alice'e 2 milyon dolar göndermek istiyorsa, CHIPS bu ödemeleri Bob'un Alice'e yaptığı 8 milyon dolarlık bir ödeme olarak birleştirir. Bu, CHIPS ödemelerinin anlık işlemlerden daha uzun sürdüğü anlamına gelse de, çoğu ödeme yine de aynı gün içinde gerçekleştirilir.

Bu sistemlerin tamamlayıcısı olarak, SWIFT aslında bir ödeme sistemi değildir, finansal kuruluşlara yönelik küresel bir bilgi ağdır. 11.000'den fazla üye kuruluşu temsil eden hissedarlarıyla, üye sahipliğinde bir kooperatif organizasyondur. SWIFT, dünya genelindeki bankaların ve menkul kıymet şirketlerinin güvenli yapılandırılmış bilgileri değiştirmelerine olanak tanır; bu bilgilerin birçoğu, çeşitli ağlar aracılığıyla ödeme işlemlerini başlatmıştır. İstatistiklere göre, SWIFT havalelerinin tamamlanması yaklaşık 18 saat sürmektedir.

Genel süreçte, fon gönderen taraf, bankasına alıcıya bir havale göndermesini talimat verir. Aşağıdaki değer zinciri, iki bankanın aynı havale ağına ait olduğu basit bir durumu göstermektedir.

Daha karmaşık durumlarda, özellikle sınır ötesi ödemelerde, işlemler genellikle ödemeleri koordine etmek için SWIFT kullanılarak bir acente bankası ağı aracılığıyla gerçekleştirilir.

İki, Gerçek Hayat Kullanım Durumları

Şimdi geleneksel ödeme kanallarını temel olarak anlıyoruz, şifreleme ödeme kanallarının avantajlarına odaklanabiliriz.

Geleneksel dolar kullanımında