Ticaret korumacılığı yeniden ortaya çıkıyor: Gümrük politikaları küresel ekonomi ve şifreleme piyasasını nasıl etkiliyor

1930 yılında kabul edilen Smoot-Hawley Tarife Yasası'nın dünya ekonomisine verdiği zarar hala hafızalarda tazedir. Bu, yerli sanayiyi koruma adına uygulanan politika, nihayetinde küresel ticaretin ciddi şekilde daralmasına yol açtı ve Büyük Buhran'ın etkilerini artırdı. Yaklaşık yüz yıl sonra, ticaret korumacılığının gölgesi yeniden dünya üzerinde belirmiş gibi görünüyor.

2025年4月, ABD, Çin mallarına uygulanan gümrük vergisini %125'e çıkaracağını açıkladı ve bu durum küresel piyasalarda endişelere yol açtı. Çin Ticaret Bakanlığı hemen yanıt vererek, eğer ABD tarafı gümrük vergileriyle oynamaya devam ederse, Çin'in bunu dikkate almayacağını ve daha fazla karşı önlem alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, ABD hükümeti 75 ülkeye "90 günlük gümrük vergisi duraklatma" önerisi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürmeyi önerdi, ancak Çin, Meksika ve Kanada hariç tutuldu. Bu hedefe yönelik ticaret stratejisi, sadece ABD ile Çin ekonomisi arasındaki ayrışma riskini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel sermaye akışının yeni savaş alanı olan şifreleme piyasasını da yeni zorluklarla karşı karşıya bırakıyor.

Tarihsel Uyarı: Smoot-Hawley Gümrük Yasası'nın Dersleri

Tarih basit bir şekilde tekrarlamasa da, bize her zaman uyarılar sunar. 1930'larda kabul edilen Smoot-Hawley Gümrük Yasası'nın getirdiği trajedi, ülkelerin karşılıklı tarifelere girmesiyle oluşan kötü bir döngüye girmesi ve nihayetinde uluslararası ticaret sisteminin çökmesine yol açmasıdır. 20. yüzyılın en yıkıcı ticaret politikalarından biri olarak kabul edilen bu durum, günümüz karar vericilerine derin bir ders bırakmıştır: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sıkıntıları çözmenin etkili bir yolu olmamıştır.

1930'da, Amerika Birleşik Devletleri Kongresi bu yasayı kabul ederek, ithalat tarifelerini ortalama %59'a yükselterek tarihsel bir zirveye ulaştı. Amaç, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli sanayileri korumak olsa da, felaket niteliğinde bir zincirleme reaksiyona neden oldu. Küresel ana ticaret ortakları hızla misilleme önlemleri aldı ve 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaret hacmi neredeyse üçte iki oranında küçüldü; ABD'nin ihracatı %70 düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, sadece Amerikan ekonomisini kurtaramamakla kalmadı, aynı zamanda Büyük Buhran'ı derinleştirdi ve uzattı; ticaret korumacılığının ölümcül kusurlarını ortaya çıkardı: küresel ekonomide, tek taraflı olarak ticaret engellerini artırmak kaçınılmaz olarak ters etki yaratacaktır. Daha da kötüsü, bu yasa uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini zayıflattı, ekonomik milliyetçilik duygularını körükledi ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşüne zemin hazırladı.

Mevcut Gümrük Politikası ve Tarihsel Karşılaştırma

2025'teki gümrük anlaşmazlığı, 1930'daki durumdan farklıdır. ABD, küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmek için "seçici gümrük savaşı" yolunu izliyor gibi görünüyor - bir yandan Çin'e büyük baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeyle ilişkileri geçici olarak yumuşatıyor. Bu "böl ve fethet" stratejisi yüzeyde akıllıca görünse de, aslında büyük riskler barındırıyor. Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin, artık 1930'ların o pasif ve baskılara maruz kalan ticaret zayıf ülkesi değildir. ABD'nin gümrük tarifelerini artırma açıklamasına karşı, Çin hemen eşit karşılık verme önlemleri almadı; bunun yerine "umursamama" soğuk tutumunu seçti ve aynı zamanda "dolarlaşmadan çıkarma" planını hızlandırdı. Bu stratejik kararlılık, piyasaların yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki gibi kapsamlı bir kargaşaya dönüşmeyeceğini, aksine daha kalıcı bir tüketim savaşına dönüşebileceğini fark etmesini sağladı.

Kripto piyasasının tepkisi

Amerika hükümetinin gümrük politikası, küresel finans piyasalarında şiddetli dalgalanmalara yol açtı, kripto piyasası da kapsamlı bir darbe aldı. Bitcoin fiyatı 83,500 dolardan 74,500 dolara düştü, Ethereum daha büyük bir düşüş yaşadı ve 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer şifreleme para birimlerinin toplam piyasa değeri ise %40'tan fazla düştü. Piyasa likiditesi belirgin bir şekilde daraldı, Bitcoin'in aylık fon akışı zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara keskin bir şekilde düştü, Ethereum ise 6 milyar dolarlık net çıkış yaşadı. Büyük ölçekli "teslimiyet tarzı satışlar" yaşanmasına rağmen, fiyatların düşmesiyle birlikte zarar boyutları kademeli olarak küçülerek, kısa vadeli satım baskısının muhtemelen tükenmeye yakın olduğunu gösteriyor.

Teknik analiz açısından, 93.000 dolar, Bitcoin'in yeniden yukarı yönlü ivme kazanması için kritik direnç noktası haline gelirken, 65.000-71.000 dolar aralığı boğaların koruması gereken temel destek bölgesi. Şu anda piyasa kritik bir aşamaya girdi, eğer destek seviyesinin altına düşülürse, çoğu yatırımcının zarara girmesine neden olabilir ve daha şiddetli bir piyasa düzeltmesi tetikleyebilir. Genel olarak, şifreleme piyasası küresel likidite değişimlerine karşı oldukça hassastır, bu tarifeler politikası ile gelen belirsizlik geniş etkiler yaratmıştır, piyasanın istikrar kazanıp kazanamayacağı ise sonraki politikaların yönü ve fon akış durumuna bağlı olacaktır.

Bu uluslararası oyunda, kripto piyasası hem pasif bir alıcı hem de aktif bir değişkendir. Düşünmeye değer olan şudur: Uluslararası durum gergin olduğunda ve küresel para sistemi çalkantı içindeyken, yatırımcılar nerede nadir, küresel ve hiçbir hükümet ya da varlık tarafından kontrol edilmeyen bir dijital değer saklama aracı bulabilirler? Belki de, geleneksel düzenin itibarı ticaret savaşlarıyla aşındığında, yeni bir ekonomik sistem sessizce filizlenecektir.