Từ cuộc khủng hoảng quản trị OpenAI nhìn về cấu trúc tổ chức AI tương lai

Gần đây, một cuộc khủng hoảng quản trị nội bộ tại OpenAI đã thu hút sự chú ý rộng rãi từ ngành công nghiệp. Có quan điểm cho rằng, nếu OpenAI áp dụng hình thức tổ chức tự trị phi tập trung (DAO), có thể có khả năng tránh được những sự kiện như vậy xảy ra. Quan điểm này đáng được thảo luận sâu.

OpenAI, một tổ chức phi lợi nhuận cam kết phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát an toàn (AGI) để phục vụ lợi ích của toàn nhân loại, có sứ mệnh tương tự như nhiều tổ chức DAO. Tuy nhiên, vấn đề mà OpenAI hiện đang phải đối mặt không phải xuất phát từ cấu trúc tổ chức của nó, mà là do các quy tắc quản trị mơ hồ và không hợp lý.

Ví dụ, Ban giám đốc OpenAI là cơ quan quyền lực cao nhất, ban đầu được cấu thành bởi 9 người, nhưng hiện chỉ còn 6 người. Nếu số thành viên tiếp tục giảm xuống còn 3 người, chỉ cần 2 phiếu là có thể quyết định số phận của công ty, điều này rõ ràng chứa đựng rủi ro lớn. Hơn nữa, những quyết định quan trọng như thay thế Giám đốc điều hành lại không được thảo luận đầy đủ bởi toàn bộ ban giám đốc, cũng như không xem xét ý kiến của các bên liên quan khác, thiếu tính minh bạch và quy trình thương thảo cần thiết.

Ngay cả đối với các công ty niêm yết có tính chất kinh doanh, cũng cần phải đưa vào các giám đốc độc lập để nâng cao tính minh bạch trong quản trị, đại diện tốt hơn cho các cổ đông không kiểm soát và lợi ích của công chúng. Đối với một tổ chức quan trọng như OpenAI, liên quan đến sự phát triển công nghệ, an ninh xã hội và số phận của nhân loại, cơ chế quản trị hiện tại rõ ràng là không đủ hoàn thiện. Học hỏi từ mô hình quản trị của DAO, thiết kế một cấu trúc quản trị mạnh mẽ, minh bạch và bao trùm hơn cho OpenAI là một hướng đi đáng xem xét.

Cần lưu ý rằng, khi DAO được đề xuất lần đầu, mục tiêu của nó là xây dựng một hệ thống tự duy nhất qua mã, loại bỏ tối đa sự can thiệp của con người, thể hiện sự tự chủ. Tuy nhiên, khi cần sự điều phối của con người, DAO đã mất đi sự tự chủ ban đầu. Hiện tại, hầu hết các DAO thực sự phụ thuộc vào quản trị của con người, ràng buộc bằng mã chỉ là phương tiện hỗ trợ. Đặc điểm cốt lõi của DAO đã chuyển từ sự tự chủ sang việc cộng đồng điều hành, đại diện cho lợi ích và cơ hội tham gia rộng rãi hơn.

Tương tự, mục tiêu của AGI cũng là theo đuổi tính tự chủ. OpenAI định nghĩa AGI là một hệ thống tự chủ cao, có khả năng vượt qua con người trong hầu hết các công việc có giá trị kinh tế. Mặc dù tính tự chủ của AGI chủ yếu thể hiện qua khả năng hành động, nhưng về bản chất, cả AGI và DAO đều nhằm mục đích xây dựng những hệ thống thực sự tự chủ. Vậy, chúng ta nên làm thế nào để quản lý những hệ thống tự chủ như vậy? Là dựa nhiều hơn vào sự phù hợp với các giá trị nhân văn bên trong, hay là tăng cường các ràng buộc bên ngoài? Đây là một câu hỏi cần được suy nghĩ trong quá trình phát triển từ mô hình ngôn ngữ đến AGI.

Những diễn biến mới nhất của cuộc khủng hoảng OpenAI cho thấy tới 90% nhân viên sẵn sàng từ chức và theo chân Sam Altman. Hiện tượng này phản ánh một cuộc tranh luận kinh điển trong lĩnh vực DAO: Liệu quy tắc được ràng buộc bởi mã nguồn có quan trọng hơn, hay sự đồng thuận của cộng đồng mới là yếu tố then chốt?

Mặc dù quy tắc và ràng buộc có thể tạo ra nhiều sự đồng thuận, nhưng sự đồng thuận thực sự vĩ đại thường không phải do quy tắc tạo ra. Chỉ có cảm giác sứ mệnh chung và các giá trị văn hóa mới có thể thực sự đạt được sự cộng hưởng sâu sắc và tính nhất quán. Chúng ta đã biết cách tạo ra sự cộng hưởng này giữa con người với nhau, vậy còn đối với AI thì sao? Câu hỏi này xứng đáng để chúng ta suy nghĩ sâu sắc.