Tiền ảo tư pháp: Đánh giá giá cả có cần thiết không?

I. Giới thiệu

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ blockchain và tiền ảo, việc ứng dụng tiền ảo trên toàn cầu ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đi kèm với một số vấn đề. Tính ẩn danh, khả năng chuyển đổi nhanh và đặc tính phi tập trung của tiền ảo khiến nó trở thành công cụ cho một số hoạt động bất hợp pháp. Trong những năm gần đây, số lượng vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo được phá án, khởi tố và xét xử tại nước ta ngày càng tăng, đi kèm với đó là vấn đề xử lý và chuyển đổi tiền ảo trong các vụ án hình sự (xử lý tư pháp) ngày càng nổi bật.

Trong thực tiễn tư pháp, việc xử lý tư pháp đối với các loại tiền ảo liên quan có cần phải thực hiện đánh giá giá trị hay không đã trở thành điểm tranh cãi. Đánh giá giá trị giúp làm rõ giá trị của các loại tiền ảo liên quan, thuận tiện cho việc xử lý sau này. Nhưng mặt khác, do thị trường biến động mạnh, thiếu tiêu chuẩn thống nhất, việc đánh giá giá trị tiền ảo có thể gây ra tranh cãi, thậm chí có thể chạm đến ranh giới quy định. Bài viết này sẽ thảo luận về tính cần thiết của việc đánh giá giá trị trong xử lý tư pháp tiền ảo, phân tích tình hình và thách thức của nó.

Hai, Tóm tắt đánh giá giá

Đánh giá giá cả thường chỉ đến quá trình mà các cơ quan tư pháp ủy quyền cho các tổ chức bên thứ ba chuyên nghiệp để xác định giá trị, phân loại thuộc tính hoặc phân tích kỹ thuật của tài sản liên quan đến vụ án hình sự. Mục đích là để cung cấp cơ sở khoa học khách quan cho việc điều tra, truy tố và xét xử vụ án, đảm bảo việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án là hợp pháp và công bằng. Trong các vụ án hình sự, đánh giá tư pháp thường liên quan đến ước tính giá trị tài sản, xác định kỹ thuật chứng cứ, v.v. Ví dụ, đối với tài sản truyền thống như bất động sản, phương tiện giao thông liên quan đến vụ án, đánh giá tư pháp có thể làm rõ giá trị thị trường của chúng, cung cấp tham khảo cho việc thu hồi tài sản, bồi thường thiệt hại, thi hành án tài sản.

Vai trò cốt lõi của đánh giá tư pháp là đảm bảo tính công bằng của quy trình tư pháp và độ tin cậy của chứng cứ. Thông qua việc đánh giá của các tổ chức chuyên nghiệp, các cơ quan tư pháp có thể nhận được báo cáo đánh giá có thẩm quyền, giảm bớt tính tùy tiện trong phán đoán chủ quan. Hơn nữa, đánh giá tư pháp cũng cung cấp cơ sở định lượng cho việc xử lý tài sản liên quan đến vụ án, giúp thực hiện sự minh bạch và quy chuẩn hóa trong việc xử lý tài sản. Tuy nhiên, trong lĩnh vực xử lý tư pháp đối với tiền ảo, tính thích hợp của đánh giá tư pháp đang đối mặt với những thách thức mới.

Ba, sự cần thiết của việc xử lý tư pháp và đánh giá giá cả của tiền ảo

（一）Tiền ảo司法处置的现状

Tại nước tôi, việc xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo thường do cơ quan công an dẫn đầu, phương thức xử lý bao gồm niêm phong, tạm giữ, xử lý thanh lý, v.v. Tuy nhiên, do tính đặc thù của tiền ảo, quá trình xử lý gặp phải nhiều khó khăn. Đầu tiên, tiền ảo được lưu trữ trên mạng blockchain, việc niêm phong và tạm giữ cần có hỗ trợ kỹ thuật; thứ hai, giá tiền ảo biến động mạnh, lựa chọn thời điểm xử lý ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả xử lý; cuối cùng, thiếu quy định xử lý thống nhất, dẫn đến sự khác biệt lớn trong thực tiễn ở các địa phương.

Trong thực tiễn tư pháp, hầu hết các vụ án hình sự liên quan đến coin sẽ tiến hành đánh giá giá trị của tiền ảo liên quan để xác định giá trị của nó. Ví dụ, cơ quan tư pháp ủy thác cho các tổ chức bên thứ ba tham khảo thị trường để định giá tiền ảo liên quan. Tuy nhiên, phương pháp này tồn tại tranh cãi trong thực tiễn: một mặt, việc đánh giá giá có thể cung cấp cơ sở giá trị cho việc xử lý; mặt khác, quá trình đánh giá có thể bị nghi ngờ do biến động thị trường, trình độ của tổ chức đánh giá và các vấn đề khác.

（二）Phân tích sự cần thiết của việc đánh giá giá

Về lý thuyết, việc đánh giá giá trị của tiền ảo trong xử lý tư pháp có ý nghĩa nhất định. Đầu tiên, việc đánh giá có thể xác định rõ giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án, cung cấp cơ sở cho việc thu hồi tài sản; thứ hai, kết quả đánh giá có thể được sử dụng như một tham khảo cho việc thi hành hình phạt tài sản, đảm bảo mức án phù hợp với tài sản thu được từ tội phạm, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan; cuối cùng, đánh giá tư pháp giúp tăng cường tính minh bạch trong xử lý, tránh sự không công bằng trong tư pháp do xử lý tùy tiện.

Tuy nhiên, trong khuôn khổ quy định hiện hành của nước ta, tính cần thiết của việc đánh giá giá trị tiền ảo lại đáng để xem xét. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, một thông báo được phát hành bởi nhiều cơ quan đã chỉ rõ rằng tiền ảo không có vị thế pháp lý tương đương với tiền pháp định, các hoạt động giao dịch liên quan thuộc về hoạt động tài chính bất hợp pháp, cấm bất kỳ tổ chức nào trong nước cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo. Do đó, việc cung cấp dịch vụ định giá cho tiền ảo có thể bị coi là ủng hộ gián tiếp cho giao dịch tiền ảo, có nguy cơ vi phạm quy định.

Ngoài ra, việc đánh giá giá cả của tiền ảo trong thực tiễn gặp phải những khó khăn về tính khả thi. Đầu tiên, giá cả trên thị trường tiền ảo biến động mạnh, kết quả đánh giá có thể trở nên không còn hiệu lực trong thời gian ngắn; thứ hai, trình độ của các tổ chức đánh giá và tính khoa học của phương pháp đánh giá khó có thể đồng nhất, dẫn đến kết quả đánh giá thiếu tính công tín; cuối cùng, trong việc bào chữa cho các vụ án hình sự liên quan đến coin, báo cáo đánh giá giá cả rất khó được bên bào chữa chấp nhận như các báo cáo đánh giá tư pháp truyền thống, thậm chí có thể dẫn đến khiếu nại và tố cáo đối với các tổ chức giám định.

Qua phân tích trên, việc đánh giá giá của tiền ảo có thể được thực hiện trong việc xử lý tư pháp, nhưng không phải là cần thiết.

Bốn, Kết luận

Mặc dù việc xử lý tư pháp tiền ảo là một vấn đề thực tiễn rất nhỏ, nhưng hiện nay đang nhận được sự quan tâm rộng rãi từ giới lý thuyết và thực tiễn. Trong những năm gần đây, các hội thảo và diễn đàn học thuật về việc xử lý tiền ảo liên tục được tổ chức, các học giả đã tiến hành thảo luận sâu sắc xung quanh quy trình xử lý, chính sách quản lý và hỗ trợ kỹ thuật. Tuy nhiên, chỉ cần chính sách quản lý hiện hành không được sửa đổi hoặc điều chỉnh, việc đánh giá giá cả trong các hoạt động xử lý tư pháp liên quan đến tiền ảo vẫn khó có thể thoát khỏi tình trạng "gãi ngứa bên ngoài giày". Các thuộc tính đặc biệt của tiền ảo quyết định rằng nó không thể hoàn toàn áp dụng mô hình xử lý tài sản liên quan đến các vụ án hình sự truyền thống.

Trong tương lai, để thúc đẩy sự quy chuẩn hoàn toàn của việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo, cần nỗ lực trong các lĩnh vực sau: Thứ nhất, hoàn thiện các luật lệ và quy định liên quan, chính sách quản lý, làm rõ quy trình và tiêu chuẩn xử lý tư pháp đối với tiền ảo; Thứ hai, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng tịch thu và xử lý tiền ảo của các cơ quan tư pháp; Thứ ba, khám phá mô hình xử lý phù hợp với quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác. Trước khi các chính sách quản lý chưa được nới lỏng, việc đánh giá giá trị của tiền ảo tuy có giá trị lý thuyết, nhưng trong thực tiễn cần được thực hiện thận trọng để tránh vi phạm các ranh giới quản lý. Chỉ khi có sự thúc đẩy chung của chính sách, công nghệ và thực tiễn, việc xử lý tư pháp đối với tiền ảo mới có thể dần dần trở nên trưởng thành.