Chủ nghĩa bảo hộ thương mại tái xuất hiện: Chính sách thuế quan ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế toàn cầu và thị trường tiền điện tử

Năm 1930, Luật Thuế quan Smoot-Hawley đã gây ra những thiệt hại cho nền kinh tế thế giới mà đến nay vẫn còn được mọi người nhớ rõ. Chính sách này, được đưa ra với lý do bảo vệ ngành công nghiệp trong nước, đã dẫn đến sự thu hẹp nghiêm trọng của thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm quy mô và mức độ của Đại khủng hoảng. Gần một thế kỷ sau, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại dường như lại bao trùm toàn cầu.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ tuyên bố sẽ tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 125%, gây ra lo ngại trên thị trường toàn cầu. Bộ Thương mại Trung Quốc ngay lập tức phản ứng, cho biết nếu phía Mỹ tiếp tục chơi trò chơi số thuế, Trung Quốc sẽ không để ý và giữ quyền phản công thêm. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm dừng thuế trong 90 ngày" với 75 quốc gia, giảm mức thuế chung xuống còn 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng rủi ro tách rời kinh tế giữa Trung Quốc và Mỹ, mà còn đặt ra những thách thức mới cho thị trường tiền điện tử - chiến trường mới của dòng vốn toàn cầu.

Cảnh báo lịch sử: Bài học từ Đạo luật thuế Smoot-Hawley

Lịch sử tuy không lặp lại một cách đơn giản, nhưng luôn có thể cung cấp cho chúng ta những lời cảnh báo. Thảm kịch do Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley gây ra vào những năm 1930 là các quốc gia rơi vào vòng luẩn quẩn của thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đây được coi là một trong những chính sách thương mại gây hủy diệt nhất của thế kỷ 20, để lại bài học sâu sắc cho các nhà hoạch định chính sách hiện nay: Chủ nghĩa bảo hộ thương mại chưa bao giờ là phương pháp hiệu quả để giải quyết khó khăn kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua đạo luật này, nâng mức thuế nhập khẩu trung bình lên 59%, mức cao nhất trong lịch sử. Mặc dù mục đích ban đầu là bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại Khủng Hoảng, nhưng nó đã gây ra phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính của toàn cầu nhanh chóng có các biện pháp trả đũa, dẫn đến quy mô thương mại quốc tế thu hẹp gần hai phần ba trong thời gian từ 1929 đến 1934, kim ngạch xuất khẩu của Hoa Kỳ giảm mạnh 70%, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu tiếp tục xấu đi. Chính sách này không những không cứu vãn được nền kinh tế Hoa Kỳ, mà còn làm sâu sắc và kéo dài cuộc Đại Khủng Hoảng, phơi bày những thiếu sót chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương tăng rào cản thương mại chắc chắn sẽ gây ra hiệu ứng ngược. Nghiêm trọng hơn, đạo luật này đã làm suy yếu nền tảng của hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích tâm lý dân tộc kinh tế, tạo ra mầm mống cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

So sánh chính sách thuế hiện tại với lịch sử

Cuộc chiến thuế quan vào năm 2025 khác với tình hình năm 1930. Hoa Kỳ dường như đang cố gắng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực lớn lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời làm dịu quan hệ với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và tiêu diệt" này bề ngoài có vẻ khôn ngoan, nhưng thực tế ẩn chứa những rủi ro lớn. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc đã không còn là quốc gia yếu kém trong thương mại chịu đựng các cuộc tấn công như vào những năm 1930. Đối mặt với thông báo tăng thuế từ Hoa Kỳ, Trung Quốc không ngay lập tức có biện pháp trả đũa tương xứng, mà chọn cách "không quan tâm" với thái độ lạnh lùng, đồng thời tăng tốc triển khai kế hoạch "giảm thiểu đô la Mỹ". Sự kiên định trong chiến lược này khiến thị trường nhận ra rằng, cuộc chiến thương mại mới có thể không biến thành cuộc hỗn chiến toàn diện như những năm 1930, mà là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Thị trường tiền điện tử của phản ứng

Chính sách thuế quan của chính phủ Mỹ đã gây ra sự biến động mạnh mẽ trên thị trường tài chính toàn cầu, thị trường tiền điện tử cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Giá Bitcoin đã giảm từ 83,500 USD xuống 74,500 USD, trong khi Ethereum còn giảm nhiều hơn, từ 1,800 USD xuống 1,380 USD, tổng giá trị thị trường của các đồng tiền điện tử khác cũng giảm hơn 40%. Tính thanh khoản của thị trường rõ ràng đã thu hẹp, dòng vốn hàng tháng vào Bitcoin đã giảm mạnh từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, trong khi Ethereum thậm chí đã có 6 tỷ USD dòng ra ròng. Mặc dù đã xảy ra "bán tháo kiểu đầu hàng" quy mô lớn, nhưng với sự giảm giá, quy mô thua lỗ dần thu hẹp, cho thấy áp lực bán trong ngắn hạn có thể đã gần cạn kiệt.

Từ góc độ phân tích kỹ thuật, 93,000 đô la trở thành mức kháng cự then chốt để Bitcoin lấy lại động lực tăng giá, trong khi khoảng 65,000-71,000 đô la là khu vực hỗ trợ cốt lõi mà phe bò phải giữ vững. Hiện tại, thị trường đã bước vào giai đoạn quan trọng, nếu phá vỡ mức hỗ trợ, có thể khiến hầu hết các nhà đầu tư rơi vào trạng thái thua lỗ, dẫn đến sự điều chỉnh thị trường mạnh mẽ hơn. Tổng thể, thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự thay đổi của tính thanh khoản toàn cầu, sự không chắc chắn do chính sách thuế lần này đã gây ra ảnh hưởng rộng rãi, việc thị trường có thể ổn định hay không sẽ phụ thuộc vào xu hướng chính sách tiếp theo và tình hình dòng vốn trở lại.

Trong cuộc cạnh tranh quốc tế này, thị trường tiền điện tử vừa là người chịu tác động thụ động, vừa là biến số chủ động. Đáng để suy ngẫm rằng: khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu đang trong cơn biến động, nhà đầu tư còn có thể tìm ở đâu một phương tiện lưu trữ giá trị kỹ thuật số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào? Có lẽ, khi uy tín của trật tự truyền thống bị xói mòn bởi chiến tranh thương mại, một hệ thống kinh tế mới sẽ âm thầm nảy mầm.