Sự trỗi dậy của thị trường Meme coin năm 2024 và những thách thức về sự tuân thủ thuế

Năm 2024 sẽ trở thành thời điểm quan trọng khi Bitcoin lên sân khấu tài chính toàn cầu, đồng thời cũng chứng kiến sự cuồng nhiệt của các đồng Meme. Dữ liệu cho thấy, khoảng 75% các đồng Meme ra đời trong năm nay, tính đến đầu tháng 12, khối lượng giao dịch của các đồng Meme đã tăng hơn 950%, tổng giá trị thị trường vượt qua 140 tỷ USD. Cơn sốt này không chỉ mang lại một làn sóng nhiệt mới cho thị trường tiền điện tử mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư thông thường tham gia vào lĩnh vực tài sản tiền điện tử.

Hiện tượng này khiến người ta không khỏi nhớ lại cơn sốt ICO vào khoảng năm 2017. Khi đó, sự xuất hiện của tiêu chuẩn ERC-20 đã làm giảm đáng kể chi phí phát hành token, tạo ra nhiều dự án có giá trị gấp trăm, gấp nghìn lần, thu hút hàng tỷ đô la đầu tư. Còn năm nay, một số nền tảng phát hành đã làm cho việc phát hành token trở nên đơn giản và công bằng hơn, dẫn đến cơn bão Meme coin kéo dài đến nay. Mặc dù ICO và Meme coin có nhiều khác biệt về mặt kỹ thuật và logic, nhưng rủi ro tuân thủ thuế mà các nhà đầu tư và dự án phải đối mặt có thể có những điểm tương đồng.

Trong đợt ICO trước đây, không ít nhà đầu tư và bên dự án đã gặp phải rắc rối về thuế. Ngày nay, khi cơn sốt Meme coin vẫn tiếp diễn, vấn đề tuân thủ thuế lại trở thành mối quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư tài sản mã hóa và bên phát hành Meme coin. Bài viết này sẽ xem xét hai vụ án trốn thuế liên quan đến ICO, nhằm cung cấp cho các nhà đầu tư mã hóa những suy nghĩ về sự tuân thủ thuế trong cơn sốt Meme coin.

1. Hai trường hợp điển hình về trốn thuế ICO

1.1 Một vụ án thỏa thuận: Không khai báo doanh thu bán coin, người sáng lập bị kết án bốn năm tù giam

Một nền tảng dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung đã được người sáng lập của nó khởi xướng vào tháng 9 năm 2017. Vào tháng 10 năm 2017, nền tảng này bắt đầu tiến hành ICO, phát hành token PRL. Nền tảng tuyên bố rằng PRL nhằm tạo ra một hệ sinh thái đôi bên cùng có lợi, giúp cả trang web và người dùng đều được hưởng lợi từ việc lưu trữ dữ liệu. Người sáng lập công khai cam kết rằng sau ICO, nguồn cung PRL sẽ không tăng lên, và hợp đồng thông minh sẽ được "khóa".

Thông qua ICO, nền tảng này đã huy động khoảng 3 triệu USD trong giai đoạn đầu và đã ra mắt mạng chính. Tuy nhiên, vào tháng 10 năm 2018, người sáng lập đã lợi dụng lỗ hổng của hợp đồng thông minh để tự ý đúc một lượng lớn PRL mới và bán ra trên thị trường, dẫn đến việc giá PRL giảm mạnh, nhưng người sáng lập đã thu được lợi nhuận khổng lồ.

Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý. Cuộc điều tra phát hiện rằng, người sáng lập chỉ nộp một tờ khai thuế vào năm 2017 từ khoảng thời gian 2017 đến 2018, và tuyên bố chỉ thu được khoảng 15000 USD từ hoạt động "thiết kế bằng sáng chế". Năm 2018, ông không nộp tờ khai thuế nào và cũng không báo cáo bất kỳ thu nhập nào cho cơ quan thuế, nhưng đã chi ít nhất 12000000 USD để mua bất động sản, du thuyền, v.v.

Cuối cùng, người sáng lập đã thừa nhận việc trốn thuế, ký thỏa thuận nhận tội vào tháng 4 năm 2023, bị tuyên án bốn năm tù giam và phải bồi thường khoảng 5,5 triệu đô la cho cơ quan thuế.

1.2 Vụ án của một công ty tiền điện tử: Doanh thu từ ICO không bị đánh thuế, hai người sáng lập tổng cộng bị phạt tám năm tù.

Một công ty tiền điện tử được thành lập bởi hai người sáng lập, lần đầu tiên ra mắt một loại tiền điện tử, tuyên bố cung cấp một cách làm giàu thay thế cho "những người đã bỏ lỡ Bitcoin" và đã thực hiện ICO vào năm 2016. Công ty hứa hẹn với các nhà đầu tư rằng mỗi token đi kèm với 1/10 cổ phần của cổ phiếu phổ thông của công ty. Tuy nhiên, cổ phần của công ty luôn được nắm giữ bởi các người sáng lập và chưa bao giờ được phân phối cho các nhà đầu tư theo những gì đã hứa.

Không lâu sau, công ty này lại ra mắt một loại tiền điện tử mới, tuyên bố rằng người mua có thể tham gia vào "dịch vụ khai thác Bitcoin" bằng cách cung cấp điện cho các cơ sở khai thác Bitcoin của công ty, nhưng thực tế thì những cơ sở như vậy không tồn tại. Thông qua những lời hứa giả mạo này, hai người sáng lập đã huy động được 24 triệu đô la từ hơn 13.000 nhà đầu tư và đã sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân.

Các cơ quan quản lý đã đệ đơn kiện dân sự đối với hành vi gian lận của công ty này. Vào tháng 8 năm 2019, công ty và hai người sáng lập đã đạt được thỏa thuận, cùng nhau trả khoảng 10,11 triệu đô la tiền phạt dân sự. Các cơ quan công tố sau đó đã đưa ra cáo buộc trốn thuế đối với họ: từ năm 2016 đến 2018, hai người sáng lập đã kiếm được ít nhất 9,16 triệu đô la thông qua việc phát hành tiền điện tử nhưng khai báo thu nhập liên quan không đầy đủ, gây ra thiệt hại thuế hơn 1,6 triệu đô la; vào năm 2018, công ty đã kiếm được ít nhất 3,5 triệu đô la từ các nhà đầu tư, nhưng không nộp bất kỳ tờ khai thuế nào.

Cuối cùng, hai nhà sáng lập lần lượt đã nhận tội vào tháng 9 và tháng 10 năm 2021, đều bị kết án 50 tháng tù vì tội trốn thuế (tổng cộng khoảng tám năm), và mỗi người phải chịu trách nhiệm liên đới 1,6 triệu USD.

2. Giải thích chi tiết các vấn đề thuế liên quan đến hai vụ án

Một trong những vấn đề cốt lõi của hai vụ án này là sự tuân thủ thuế đối với doanh thu ICO. Trong hình thức huy động vốn mới nổi này, một số bên phát hành đã thu được doanh thu khổng lồ thông qua việc lừa đảo nhà đầu tư hoặc các phương thức không chính đáng khác, nhưng lại khai báo lợi nhuận thấp hơn hoặc không thực hiện kê khai thuế, dẫn đến các vấn đề về sự tuân thủ thuế.

2.1 Luật pháp Mỹ đánh giá việc trốn thuế như thế nào?

Tại Mỹ, trốn thuế được coi là tội nghiêm trọng, chỉ hành động cố ý sử dụng các biện pháp bất hợp pháp để giảm số tiền thuế phải nộp, thường thể hiện qua việc che giấu thu nhập, khai báo chi phí không đúng, không khai báo hoặc không nộp thuế đúng hạn. Theo quy định tại Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang Mỹ, tội trốn thuế là tội phạm liên bang, cá nhân có thể đối mặt với án tù tối đa 5 năm và khoản tiền phạt 250.000 USD, tổ chức có thể đối mặt với khoản tiền phạt tối đa 500.000 USD, mức phạt cụ thể phụ thuộc vào số tiền và tính chất của hành vi trốn thuế.

Để cấu thành tội trốn thuế, cần đáp ứng ba điều kiện: nợ một khoản thuế lớn, thực hiện hành vi trốn thuế tích cực, có ý thức chủ quan về việc trốn thuế. Việc điều tra trốn thuế thường liên quan đến việc theo dõi và phân tích các giao dịch tài chính, nguồn thu nhập, và dòng chảy tài sản. Trong lĩnh vực tiền điện tử, do tính ẩn danh và đặc điểm phi tập trung, hành vi trốn thuế dễ xảy ra hơn.

2.2 Hành vi liên quan đến thuế trong hai vụ án

Tại Mỹ, các giai đoạn khác nhau của ICO có thể liên quan đến nghĩa vụ thuế, bên dự án và nhà đầu tư phải chịu trách nhiệm thuế khác nhau ở các giai đoạn khác nhau. Bên dự án phải tuân thủ yêu cầu tuân thủ thuế khi huy động vốn qua ICO, số tiền huy động được có thể được coi là doanh thu bán hàng hoặc huy động vốn. Nhà đầu tư có nghĩa vụ nộp thuế khi nhận được token qua ICO, đặc biệt là khi token mang lại phần thưởng hoặc airdrop, các khoản thu này sẽ được coi là lợi nhuận vốn và phải nộp thuế tương ứng.

Trong hai trường hợp, hành vi của các bên liên quan không chỉ xâm phạm lợi ích của các nhà đầu tư mà còn cấu thành hành vi lừa đảo, và ở mức độ khác nhau đã vi phạm quy định về thuế của Hoa Kỳ.

2.2.1 Hành vi trốn thuế trong một đề xuất

Trong trường hợp này, người sáng lập đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc một lượng lớn通证 và bán ra, thu về lợi nhuận khổng lồ. Hành vi này vi phạm quy định tại Điều 7201 của Bộ luật thuế liên bang.

Cần lưu ý rằng, trong vụ án này, người sáng lập đã thực hiện hành vi đúc token trước khi bán. Việc thuế thu nhập vốn phải nộp từ việc bán token đã không còn nghi ngờ, nhưng cơ quan thuế vẫn chưa có kết luận về việc liệu hành vi đúc token có phải chịu thuế hay không. Có quan điểm cho rằng, việc đúc token tương tự như khai thác, đều là thông qua tính toán để tạo ra tài sản kỹ thuật số mới, do đó cũng nên nộp thuế. Thực tế, việc liệu thu nhập từ việc đúc có cần nộp thuế hay không phụ thuộc vào tính thanh khoản của token trên thị trường. Khi thị trường token chưa hình thành tính thanh khoản, giá trị của token được đúc khó xác định, từ đó không thể tính toán rõ ràng thu nhập; nhưng nếu thị trường đã có tính thanh khoản nhất định, những token này sẽ có giá trị thị trường, và thu nhập từ việc đúc nên được xem là thu nhập chịu thuế.

2.2.2 Hành vi trốn thuế của một công ty tiền điện tử nào đó

Khác với trường hợp trước, hành vi trốn thuế trong trường hợp này liên quan đến các cam kết giả đối với nhà đầu tư và việc chuyển nhượng quỹ bất hợp pháp. Người sáng lập, sau khi thành công huy động vốn thông qua ICO, đã không thực hiện các cam kết về lợi nhuận đầu tư mà thay vào đó đã sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân. Hành vi chuyển nhượng quỹ này về bản chất tương đương với việc chuyển đổi tiền của nhà đầu tư thành thu nhập cá nhân, trong khi không được sử dụng cho phát triển dự án hoặc thực hiện lợi ích của nhà đầu tư.

Theo quy định của Luật Thuế thu nhập nội địa Hoa Kỳ, bất kể là thu nhập hợp pháp hay thu nhập bất hợp pháp, đều được đưa vào thu nhập chịu thuế. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ cũng đã xác nhận quy tắc này trong các vụ án liên quan. Công dân Hoa Kỳ khi nộp tờ khai thuế hàng năm phải báo cáo thu nhập bất hợp pháp như một phần thu nhập, nhưng các người nộp thuế này thường không báo cáo loại thu nhập này, vì việc báo cáo thu nhập bất hợp pháp có thể dẫn đến việc các cơ quan liên quan điều tra hành vi bất hợp pháp của họ. Hai người sáng lập đã không chuyển thu nhập bất hợp pháp từ việc huy động vốn ICO thành báo cáo thu nhập theo yêu cầu, vi phạm quy định của pháp luật thuế, và cuối cùng phải chịu trách nhiệm hình sự vì điều này.

3. Gợi ý và Đề xuất

Với sự bùng nổ của Meme coin, nhiều người trong ngành tiền điện tử đã đạt được lợi nhuận khổng lồ. Tuy nhiên, như đã chỉ ra trong các vụ trốn thuế ICO trước đây, trong thị trường Meme coin, chúng ta không chỉ cần chú ý đến đổi mới công nghệ và cơ hội thị trường, mà còn cần phải coi trọng sự tuân thủ thuế, một vấn đề then chốt.

Đầu tiên, hiểu trách nhiệm thuế khi phát hành Meme coin để tránh rủi ro pháp lý. Mặc dù việc phát hành Meme coin không thu lợi trực tiếp từ việc huy động vốn như ICO, nhưng khi các token mà người phát hành Meme coin và các nhà đầu tư sớm nắm giữ tăng giá, họ vẫn phải đóng thuế cho các khoản lãi vốn liên quan khi bán. Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể phát hành Meme coin trên chuỗi một cách ẩn danh, điều này không có nghĩa là người phát hành có thể trốn tránh kiểm tra thuế. Cách tốt nhất để tránh rủi ro pháp lý thuế là tuân thủ luật thuế, thay vì tìm kiếm các phương tiện ẩn danh trên chuỗi hiệu quả hơn.

Thứ hai, chú ý đến quá trình giao dịch Meme coin, đảm bảo hồ sơ giao dịch minh bạch. Do thị trường Meme coin có tính đầu cơ mạnh mẽ và các dự án mới liên tục xuất hiện, giao dịch của nhà đầu tư có thể rất thường xuyên. Nhà đầu tư cần lưu giữ hồ sơ giao dịch chi tiết, khuyên dùng phần mềm quản lý tài sản mã hóa và khai thuế chuyên nghiệp, đảm bảo tất cả các giao dịch mua bán, chuyển tiền và lợi nhuận đều có dấu vết, và trong quá trình khai thuế được phân loại đúng theo quy định pháp luật thuế, tránh các tranh chấp thuế tiềm ẩn.

Cuối cùng, theo dõi các động thái của luật thuế và hợp tác với các chuyên gia thuế. Các hệ thống luật thuế đối với tài sản tiền điện tử ở các quốc gia vẫn đang trong giai đoạn khởi đầu, có thể có những điều chỉnh thường xuyên, trong đó những thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gánh nặng thuế thực tế. Do đó, các nhà đầu tư và phát hành Meme coin nên duy trì sự chú ý cao đối với các động thái luật thuế của quốc gia mình, và khi cần thiết, tìm kiếm ý kiến từ các chuyên gia thuế để đưa ra quyết định thuế tối ưu.

Tóm lại, thị trường Meme coin với quy mô lên tới 140 tỷ USD có hiệu ứng tài sản lớn, nhưng sự giàu có này cũng đi kèm với một đợt thách thức pháp lý và rủi ro Sự tuân thủ mới. Các bên phát hành và nhà đầu tư cần nhận thức đầy đủ về các rủi ro thuế liên quan, duy trì sự thận trọng và nhạy bén trong một thị trường phức tạp và biến động, giảm thiểu rủi ro và tổn thất không cần thiết.